Hát ru cho con!

Con ai là chẳng con cha
Cháu ai là chẳng cháu bà, cháu ông

Làm người có tổ, có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn.

Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng.

Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.

Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.

Cờ bạc là bác thằng bần
Của nhà bán hết, cho chân vào cùm.

Đêm nằm nghĩ lại mà coi
Lấy chồng đánh bạc như voi phá nhà.  

Thương ai cho bằng thương chồng
Bởi chồng đánh bạc, nên lòng chẳng thương.

Thế gian còn dại chưa khôn
Sống mặc áo rách, chết chôn áo lành.

Miếng ăn là míếng tồi tàn
Mất ăn một miếng lộn gan lên đầu.

Có khó mới có miếng ăn

Không dưng ai dễ đem phần đến cho.

Thế gian giàu bởi chữ cần
Có mà lười biếng, thì thân chẳng còn

Muốn no thì phải chăm làm
Một hột thóc vàng chín hột mồ hôi.

Của đời cha mẹ để cho
Làm không, ăn có, của kho cũng rồi.

Đói thì đầu gối phải bò
Cái chân hay chạy, cái giò hay đi.

Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Thà rằng ăn bát cơm rau
Còn hơn cá thịt, nói nhau nặng lời.

Ai ơi chớ vội cười nhau
Ngẫm mình cho tỏ, trước sau hãy cười

Ai ơi chớ vội cười nhau

Cây nào là chẳng có sâu chạm cành.
Ai ơi chớ vội cười nhau
Cười người hôm trước hôm sau người cười.

Ở sao cho vừa lòng người

Ở rộng người cười, ở hẹp người chê.

Trách người một, trách ta mười
Bởi ta bạc trước, cho người tệ sau.

Khi giàu chẳng có đỡ ai
Đến khi hoạn nạn chẳng ai đỡ mình.

Chim quyên nó đậu bụi riềng
Dẫu bà con ruột, không tiền cũng xa.

Chim khôn hót tiếng rành rành

Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.

Đất tốt trồng cây rườm rà

Những người thanh lịch nói ra dịu dàng.

Người thanh tiếng nói cũng thanh

Chuông kêu chuông đánh bên thành cũng kêu.

Lời nói chẳng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Nói lời phải giữ lấy lời

Đừng như con bướm đậu rồi lại bay.

Hạt tiêu nó bé cay cay
Đồng tiền nó bé, nó hay cửa quyền.

Anh em chín họ mười đời
Hai người cùng có, chẳng rời nhau ra.

Chị em cùng khúc ruột rà
Kẻ giàu người khó, họ xa tám đời.

Đồng tiền không phấn không hồ
Sao mà khéo điểm, khéo tô mặt người.

Vai mang túi bạc kè kè
Nói quấy nói quá, chúng nghe rầm rầm.

Giàu cha giàu mẹ thì mừng
Giàu cô giàu bác, thì đừng có trông.

Nghèo nhân nghèo nghĩa thì lo

Nghèo tiền nghèo bạc chả cho là nghèo.
Khó mà biết lẽ biết lời
Biết ăn biết ở, hơn người giàu sang.  

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Xấu người đẹp nết, còn hơn đẹp người.

Nâu sòng nào quản khen chê
Lành thì cho sạch, rách thì cho thơm.

Thói đời hay chuộng bề ngoài
Nào ai ai đã, biết ai hơn nào.

Ai ơi gương bể khó hàn
Chỉ đứt khó nối, người ngoan khó tìm.  

Nước trong ai chẳng rửa chân
Hoa thơm ai chả tới gần gốc cây.

Thà rằng ăn nửa quả hồng
Còn hơn ăn cả chùm sung chát lè.

Đừng ham của rẻ của ôi
Những của đầy nồi là của chẳng ngon.

Trăm năm bia đá thì mòn
Ngàn năm bia miệng hãy còn trơ trơ.

Ăn lắm thì hết miếng ngon
Nói lắm thì hết, lời khôn hoá rồ.

Rượu lạt uống lắm cũng say
Người khôn nói lắm, dẫu hay cũng nhàm.

Khôn ngoan chẳng lựa nói nhiều
Người khôn mới nói nửa điều đã khôn.

Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.

Hoa thơm ai nỡ bỏ rơi
Người khôn ai nỡ nặng lời với ai.

Người khôn ăn miếng thịt gà,
Tuy rằng ăn ít nhưng mà ngon lâu.

Người dại ăn trái bồ nâu,
Ăn nói bĩnh bầu chẳng biết mùi ngon.

Người khôn chưa đắn đã đo
Chưa đi đến bể đã dò nông sâu.

Hoa thơm ai chẳng nâng niu
Người khôn ai chẳng kính yêu mọi bề. 

Người đời phải xét thiệt hơn
Đừng nghe tiếng sáo tiếng đờn mà sai.

Vàng sa xuống giếng khôn tìm
Người sa lời nói như chim xổ lồng.

Nói chín thì nên làm mười
Nói mười làm chín, kẻ chê người cười.

Thương nhau nước đục cũng trong
Ghét nhau nước chảy giữa dòng cũng dơ.

Thương nhau trái ấu cũng tròn
Ghét nhau cả đến bồ hòn cũng vuông.

Yêu nhau cau sáu bổ ba
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.

Thương ai thương cả đường đi
Ghét ai ghét cả tông chi họ hàng.

Cây cao thì gió càng lay
Càng cao danh vọng càng dày gian nan.

Cái vòng danh lợi cong cong
Kẻ hòng ra khỏi, người mong nhảy vào.

Sự đời nghĩ cũng nực cười
Một con cá lội mấy người buông câu.

Làm trai cho đáng nên trai
Xuống Đông, Đông tĩnh, lên Đoài, Đoài tan.

Con ơi, mẹ bảo con này
Học buôn học bán, cho tày người ta.

Con đừng học thói chua ngoa
Họ hàng ghét bỏ, người ta chê cười.

Dù no dù đói cho tươi
Khoan ăn bớt ngủ, là người lo toan.

 Phòng khi đóng góp việc làng
Đồng tiền bát gạo, lo toan cho chồng.
Trước là đẹp mặt cho chồng
Sau là họ mạc cũng không chê cười. 

 Gió đưa cây cửu lý hương
Xa cha, xa mẹ, thất thường bữa ăn.

Gió đưa cây cải về trời

Rau răm ở lại chịu lời đắng cay.

Sầu riêng cơm chẳng muốn ăn
Đã bưng lấy bát lại dằn xuống mâm.

Ai ơi đừng chóng chớ chày
Có công mài sắt có ngày nên kim.

Cơm cha, áo mẹ, công thầy,
Gắng công mà học, có ngày thành danh.

Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc,
Em đã có chồng, anh tiếc lắm thay!
– Ba đồng một mớ trầu cay,
Sao anh không hỏi những ngày còn không?
Bây giờ em đã có chồng,
Như chim vào lồng, như cá cắn câu.
Cá cắn câu, biết đâu mà gỡ,
Chim vào lồng, biết thuở nào ra?
Ca dao ngược
Bước sang tháng sáu giá chân
Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi
Con chuột kéo cày lồi lồi
Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong
Vườn rộng thì thả rau rong
Ao sâu vãi cải lấy ngồng làm dưa
Đàn bò đi tắm đến trưa
Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương
Voi kia nằm dưới gậm giường
Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn
Chuồn chuồn thấy cám liền ăn
Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua
Bao giờ cho đến tháng ba
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng
Hùm nằm cho lợn liếm lông
Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi
Nắm xôi nuốt trẻ lên mười
Con gà nậm rượu nuốt người lao đao
Lươn nằm cho trúm bò vào
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô
Thóc giống cắn chuột trong bồ
Một trăm lá mạ đổ vồ con trâu
Chim chích cắn cổ diều hâu
Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.

Vè đi ở
Tóc quăn chải lược đồi mồi
Chải đứng chải ngồi, quăn vẫn hoàn quăn.
Nên thì tớ ở tớ ăn
Không nên tớ giã đầu quăn tớ về.

Phạm Thị Hương sưu tầm
Hà nội, tháng 9/2012